مدرسه کاسه‌گران
|
| |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | حکیم‌المُلک اردستانی |
| تأسیس | ۱۱۰۵ق - دوره صفویه |
| کاربری | مدرسه • آموزشی |
| مکان | اصفهان |
| نام‌های دیگر | شمسیه • حکیمیه |
| مشخصات | |
| مساحت | ۲۰۰۰ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| شماره ثبت | ثبت ملی در ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ش |
| معماری | |
| معمار | محمد مؤمن بنا اصفهانی • محمدابراهیم اصفهانی • محمدمحسن حسینی مشهدی |
| سبک | اسلامی |
| بازسازی | ۱۳۴۵ش |
مدرسه کاسه‌گران از مدارس تاریخی در اصفهان که از دوره صفویه به‌جا مانده است. مدرسه را حکیم‌الملک اردستانی در سال ۱۱۰۵ق تجدید بنا کرد و آن را بنیان نهاد. مدرسه کاسه‌گران دارای موقوفاتی است که بانی‌اش آن را وقف کرده است. در این مدرسه از گذشته تا امروز، عالمان فراوانی سکونت داشتند و اکنون از مدارس دینی حوزه علمیه اصفهان و محل دروس حوزوی طلاب است.
ماجرای ساخت مدرسه
مدرسه کاسه‌گران در اواخر حکومت شاه سلیمان صفوی (حکومت:۱۰۷۷-۱۱۰۵) و اوایل دوران شاه سلطان‌حسین صفوی (حکومت:۱۱۰۵-۱۱۳۵) ساخته شد. بانی مدرسه میر محمدمهدی اردستانی مشهور به حکیم‌الملک از پزشکان معروف بود. او و همسرش در سفر به هند، به‌سبب درمان دختر یکی از پادشاهان هند به‌نام اورنگ‌زیب، هدایا و پاداش‌های فراوانی از وی دریافت کرد و همه آن را صرف ساختن مدارس و مساجد ازجمله مدرسه کاسه‌گران کرد.
نقل شده که بنای مدرسه قبلا ساخته شده بود و به شمسیه مشهور بود و چون به‌دست حکیم اردستانی بازسازی شد، به حکیمیه شهرت پیدا کرد. احتمال داده شده شروع ساخت مدرسه در تاریخ ۱۰۹۶ق باشد.
وجود نسخه‌ای خطی در کتابخانه سید مصلح‌الدین مهدوی، نشان از قدمت مدرسه در دوره صفوی دارد که آن را شخصی به نام محمدباقر بن لقمان نیریزی در سال ۱۱۰۵ق و در مدرسه حکیمیه نوشته است.
مدرسه کاسه‌گران در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ش با شماره ثبت ۳۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نام‌های دیگر
از نام‌های دیگر مدرسه، «شمسیه» است. گفته شده چون مدرسه ویرانه‌ای بوده و بانی‌اش شمس‌الدین محمد یزدی بود، آن را شمسیه می‌خواندند و بعد از تجدید بنا به‌دست حکیم‌الملک، «حکیمیه» نام گرفت، اما بعدها در میان عامه مردم، به‌نام محله آن یعنی کاسه‌گران مشهور شده است.
ویژگی‌های معماری
مدرسه کاسه‌گران در دو طبقه و دارای ۵۸ حجره در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ مترمربع ساخته شده است. از ویژگی‌های مدرسه، وجود کتیبه‌ها، گچ‌بری‌های هنری، کاشی‌کاری‌های معرق و مقرنس‌کاری‌های تزیینی از آثار استادان عصر صفوی نظیر محمد مؤمن بنا فرزند استاد علی‌بیک، محمدابراهیم اصفهانی و محمدمحسن حسینی مشهدی است.
حیاط مدرسه به‌شکل هشت‌ضلعی نامنظم ساخته شده و دارای دو ایوان است. کتیبه سردر مدرسه به خط ثلث با کاشی سفید معرق روی زمینه لاجوردی است که اسم شاه سلیمان صفوی و حکیم الملک اردستانی در آن آورده شده و روی سکوهای طرفین سردر مدرسه نیز آیات قرآن نوشته شده است.
عمده تعمیرات مدرسه در سال ۱۳۴۵ش صورت گرفته است.
وقف
وقف‌نامه مدرسه و موقوفات آن در تاریخ ۱۱۰۴ق تنظیم شده و عالمان بسیاری از اصفهان و در رأس آنان، علامه مجلسی در سال ۱۱۰۶ق وقف‌نامه را امضا و تأیید کرده‌اند. نقل شده که حکیم‌الملک در سال ۱۱۰۴ق املاکی را وقف مدرسه کاسه‌گران کرده و تولیت آن را به اولاد پسر خود واگذار می‌کند.
محل تدریس عالمان شیعه
عالمان بسیاری در این مدرسه، ساکن بوده و دروس دینی و حوزوی را خوانده‌اند. میرزا ابوالقاسم قمی، ملا عبدالجواد مدرس خراسانی، ملا هادی سبزواری، میرزا ابوالحسن جلوه، سید محمدباقر ابطحی سدهی، محمدعلی معلم حبیب‌آبادی و شیخ عباسعلی ادیب ازجمله افرادی هستند که در این مدرسه سکونت داشتند.
مدرسه کاسه‌گران اکنون از مدارس فعال و طلبه‌نشین حوزه علمیه اصفهان است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.
- ↑ خوشنودی، معرفی حکیم‌الملک اردستانی و موقوفات ایشان معرفی و نقد، ص۲۰۶و۲۰۷.
- ↑ ، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۰.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۵.
- ↑ ، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۸۸.
- ↑ خوشنودی، معرفی حکیم الملک اردستانی و موقوفات ایشان معرفی و نقد، ص۲۱۰.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۷۹.
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶-۲۱۸.
- ↑ ، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ خوشنودی، معرفی حکیم الملک اردستانی و موقوفات ایشان معرفی و نقد، ص۲۰۷و۲۰۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۱-۱۸۵.
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۸.
- ↑ ، خبرگزاری ایمنا.
منابع
- موحد ابطحی، حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی(عج)، ۱۴۱۸ق.
- مهدوی، مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.
- خوشنودی، عفت، معرفی حکیم الملک اردستانی و موقوفات ایشان، وقف میراث جاویدان، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ - شماره ۹۱ و ۹۲.
- مدرسه محله کاسه‌گران، خبرگزاری ایمنا، تاریخ بازدید: ۱۲ دی ۱۴۰۰ش.